Design Thinking là gì? Quy trình 5 bước design thinking

Design Thinking - Chìa khóa vạn năng mở cánh cửa thành công cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Khi các doanh nghiệp công nghệ đang phải đối mặt với vô vàn thách thức trong việc tạo ra các sản phẩm và giải pháp sáng tạo, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Và Design Thinking - phương pháp tư duy thiết kế đột phá được phát triển bởi các chuyên gia từ Đại học Stanford, giúp các công ty công nghệ mở ra cánh cửa thành công trong kỷ nguyên số.

Vậy Design Thinking thực chất là gì và đem lại những lợi ích thiết thực ra sao cho doanh nghiệp? Hãy cùng CloudGO tìm hiểu sâu hơn về phương pháp đã và đang được các thương hiệu hàng đầu như Apple, Google, Samsung áp dụng, cũng như khám phá quy trình 5 bước để ứng dụng hiệu quả Design Thinking vào chiến lược chuyển đổi số toàn diện ngay hôm nay.

1. Design Thinking là gì?

Design Thinking (Tư duy thiết kế) là một phương pháp tiếp cận giải quyết vấn đề dựa trên con người, nhấn mạnh vào sự thấu hiểu người dùng, khai phá ý tưởng sáng tạo và thử nghiệm linh hoạt. Không chỉ dành cho nhà thiết kế, Design Thinking ngày nay được ứng dụng rộng rãi trong kinh doanh, giáo dục, công nghệ và quản trị đổi mới.

Khái niệm này bắt nguồn từ lĩnh vực thiết kế sản phẩm, được định hình và phát triển mạnh bởi IDEO – một công ty thiết kế nổi tiếng tại Mỹ. Theo thời gian, Design Thinking được công nhận như một mô hình tư duy sáng tạo có thể áp dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau.

Điểm đặc biệt của Design Thinking là tập trung vào con người: hiểu nhu cầu thật, cảm xúc thật, vấn đề thật của người dùng – thay vì chỉ nhìn từ góc độ kỹ thuật hay quy trình. Từ đó, đội ngũ phát triển tạo ra những giải pháp thực sự có ý nghĩa và khả thi.

Design thinking là gì?

2. Lợi ích của Design Thinking

Không chỉ là một phương pháp giải quyết vấn đề, Design Thinking còn mở ra cách tư duy hoàn toàn mới cho cá nhân và tổ chức qua những lợi ích sau:

Tập trung vào các vấn đề cốt lõi

Một trong những giá trị lớn nhất của Design Thinking là khả năng giúp đội ngũ nhìn đúng vấn đề. Thay vì vội vàng tìm giải pháp, phương pháp này khuyến khích đào sâu – tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ thông qua quan sát, đặt câu hỏi và đồng cảm với người dùng. Kết quả là doanh nghiệp không còn “chữa triệu chứng”, mà giải quyết tận gốc những gì thật sự cần thiết.

Design Thinking là khả năng giúp đội ngũ nhìn đúng vấn đề

Tận dụng tư duy nhóm

Design Thinking đề cao tinh thần làm việc nhóm đa ngành nơi mỗi thành viên mang đến góc nhìn và kinh nghiệm khác nhau. Sự kết hợp này tạo ra một môi trường cộng tác năng động, nơi mọi ý tưởng đều được lắng nghe và phát triển. Nhờ đó, nhóm có thể đưa ra các giải pháp toàn diện và có chiều sâu hơn so với khi làm việc đơn lẻ.

Phát huy sức mạnh tư duy nhóm

Thúc đẩy tinh thần sáng tạo

Quy trình Design Thinking khuyến khích thử nghiệm, chấp nhận sai lầm và học hỏi nhanh chóng. Thay vì lo sợ thất bại, đội ngũ được tạo điều kiện để thử nhiều hướng đi khác nhau. Môi trường này không chỉ giúp giải phóng tư duy sáng tạo, mà còn tạo ra sự đột phá trong cách tiếp cận và giải quyết vấn đề.

Design Thinking thúc đẩy tinh thần sáng tạo

3. Quy trình 5 bước Design Thinking

Design Thinking không chỉ là công cụ đắc lực mà còn là một hành trình trải nghiệm thú vị đầy cảm hứng. Để áp dụng thành công phương pháp này, doanh nghiệp cần nắm vững và thực hành 5 bước sau một cách kỷ luật và sáng tạo:

Bước 1: Thấu hiểu (Empathize)

Xuất phát điểm của Design Thinking chính là sự thấu hiểu sâu sắc đối tượng mà chúng ta thiết kế. Bằng phỏng vấn trực tiếp, đặt mình vào vị trí của họ và quan sát cách họ tương tác với sản phẩm, chúng ta sẽ nhìn thấu trải nghiệm, cảm xúc cũng như phát hiện ra các vấn đề tiềm ẩn.

Ví dụ: Khi phát triển ứng dụng banking cho người cao tuổi, thay vì chỉ hỏi họ muốn gì, nhóm phát triển đã dành thời gian ngồi cùng và quan sát cách họ sử dụng điện thoại hàng ngày. Họ phát hiện ra rằng người cao tuổi không sợ công nghệ mà chỉ sợ mắc lỗi và mất tiền. Từ insight này, họ thiết kế các tính năng xác nhận giao dịch nhiều lần và giao diện đơn giản, rõ ràng.

Thấu hiểu sâu để giải quyết đúng nhu cầu khách hàng

Bước 2: Xác định vấn đề (Define)

Sau khi tổng hợp và phân tích các thông tin, insight thu thập được, đội ngũ sẽ xác định rõ mục tiêu và vấn đề mấu chốt mà giải pháp cần giải quyết dựa trên góc nhìn của người dùng. Đó có thể là "điểm đau" lớn nhất, hay cũng có thể là cơ hội chưa được khai phá để tạo ra trải nghiệm khách hàng vượt trội.

Ví dụ: Từ việc quan sát người cao tuổi sử dụng banking app, nhóm đã định nghĩa vấn đề: "Người cao tuổi cần một cách thức giao dịch ngân hàng số đơn giản và an toàn bởi vì họ lo lắng về việc mắc lỗi có thể dẫn đến mất tiền và không biết cách khắc phục."

Các định rõ mục tiêu và vấn đề mấu chốt cần giải quyết

Bước 3: Sáng tạo ý tưởng (Ideate)

Hiểu rõ vấn đề, đội ngũ sẽ cùng nhau tập trung brainstorm tạo ra không gian sáng tạo thoải mái và cởi mở. Mỗi thành viên được khuyến khích chia sẻ ý tưởng của mình một cách tự do, dù ý tưởng đó có thể "điên rồ" thế nào đi chăng nữa. Từ đó, những giải pháp độc đáo sẽ được gợi mở, tinh chỉnh và kết hợp để đem lại giá trị tối ưu.

Ví dụ: Để giải quyết vấn đề của người cao tuổi với banking app, nhóm đã đưa ra hàng chục ý tưởng: từ việc tích hợp tính năng gọi video với nhân viên ngân hàng, đến việc tạo ra chế độ "luyện tập" không ảnh hưởng đến tài khoản thật, cho đến việc thiết kế giao diện có thể phóng to các nút bấm.

Cùng nhau tập trung brainstorm tạo ra không gian sáng tạo thoải mái

Bước 4: Dựng mẫu thử (Prototype)

Để kiểm chứng tính khả thi của các ý tưởng, chúng ta nhanh chóng tạo ra các mẫu thử hay nguyên mẫu (prototype) để mô phỏng trải nghiệm sử dụng của khách hàng. Đây là phiên bản "tiền sản xuất" để kiểm tra xem sản phẩm có hoạt động như kỳ vọng, đồng thời phát hiện ra những điều chỉnh cần thiết.

Ví dụ: Nhóm đã tạo ra một prototype dạng clickable wireframe với giao diện được thiết kế đặc biệt cho người cao tuổi: font chữ lớn, màu sắc tương phản cao, các bước giao dịch được chia nhỏ rõ ràng, và có tính năng xác nhận nhiều lần trước khi thực hiện giao dịch.

Tạo ra các mẫu thử hay nguyên mẫu để mô phỏng trải nghiệm

Bước 5: Kiểm thử (Test)

Bước cuối cùng nhưng rất quan trọng là thu thập phản hồi của người dùng qua việc kiểm tra các mẫu thử trong điều kiện thực tế. Dựa trên những góp ý, nhận xét chân thành của khách hàng, đội ngũ sẽ đánh giá, cải tiến và tối ưu sản phẩm không ngừng cho đến khi đạt được sự hài lòng và thỏa mãn về trải nghiệm người dùng.

Ví dụ: Khi test với người cao tuổi thực tế, nhóm phát hiện ra rằng mặc dù mẫu đã được thiết kế chu đáo, nhưng người dùng vẫn cảm thấy lo lắng. Từ phản hồi này, họ quyết định thêm một tính năng chat với nhân viên hỗ trợ ngay trong app và tạo ra các video hướng dẫn ngắn cho từng chức năng. Sau vài vòng test và cải thiện, sản phẩm cuối cùng đã nhận được phản hồi tích cực từ người dùng mục tiêu.

Quy trình 05 bước của Design thinking

4. Design Thinking trong lĩnh vực phần mềm và CRM

Phần mềm và hệ thống CRM không chỉ là công cụ mà còn là trải nghiệm tương tác liên tục với người dùng. Design Thinking đặc biệt phù hợp với lĩnh vực này vì tập trung vào việc thấu hiểu nhu cầu thật thay vì chỉ giải quyết vấn đề kỹ thuật. Phương pháp này giúp các nhóm phát triển tạo ra sản phẩm linh hoạt, dễ sử dụng và bám sát hành vi người dùng. Đây cũng chính là điều kiện thiết yếu trong môi trường công nghệ luôn thay đổi.

Lợi ích cụ thể khi áp dụng vào phần mềm và CRM:

• Tăng trải nghiệm người dùng: Thiết kế dựa trên nhu cầu thực giúp phần mềm dễ dùng, thân thiện và phù hợp với ngữ cảnh sử dụng.

• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Việc kiểm tra kết quả đầu tiên giúp phát hiện vấn đề nhanh, tránh lãng phí nguồn lực vào giải pháp sai.

• Tăng sáng tạo và hiệu quả làm việc nhóm: Sự phối hợp đa phòng ban giúp tạo ra sản phẩm cân bằng giữa kỹ thuật và trải nghiệm.

• Dễ thích nghi với thay đổi: Thiết kế linh hoạt giúp hệ thống CRM hoặc phần mềm thích ứng nhanh với nhu cầu thị trường mới.

Ví dụ thực tế: Một công ty CRM tại Việt Nam áp dụng Design Thinking sau khi nhận phản hồi rằng phần mềm khó sử dụng. Họ quan sát người dùng, phát hiện giao diện phức tạp là rào cản chính. Nhóm phát triển tái định nghĩa vấn đề, tạo prototype với giao diện đơn giản, dễ tùy chỉnh và kiểm thử với người dùng thực tế. Kết quả: sản phẩm mới giúp khách hàng sử dụng dễ hơn, tăng 30% tỷ lệ giữ chân sau 6 tháng.

5. Lưu ý khi triển khai Design Thinking tại doanh nghiệp Việt

Mặc dù Design Thinking mang lại nhiều lợi ích, nhưng khi áp dụng tại các doanh nghiệp Việt Nam, sẽ có những rào cản nhất định đến từ văn hóa tổ chức, thói quen quản lý và nguồn lực sẵn có.

• Văn hóa phân cấp: Tư duy cấp bậc mạnh khiến nhân viên ngại đóng góp ý kiến, trong khi Design Thinking cần sự tham gia từ mọi cấp độ.

• Thiếu kiên nhẫn với quy trình lặp: Lãnh đạo thường kỳ vọng kết quả nhanh, trong khi Design Thinking đòi hỏi thời gian để thấu hiểu – thử nghiệm – điều chỉnh.

• Hạn chế về nguồn lực: Thiếu thời gian, nhân lực và ngân sách cho nghiên cứu người dùng, tạo prototype và test, đặc biệt ở doanh nghiệp nhỏ.

• Giải pháp đề xuất: Bắt đầu từ dự án nhỏ, có tác động rõ ràng để chứng minh hiệu quả.

• Kết hợp với đào tạo mindset từ từ thay vì áp đặt đột ngột.

Design Thinking tại doanh nghiệp Việt

6. Câu hỏi thường gặp

Design Thinking có phải là một quy trình cố định không?

Không, Design Thinking không phải là một quy trình cứng nhắc mà là một tư duy linh hoạt. Mặc dù thường được mô tả với 5 bước, những bạn có thể lặp lại, thực hiện song song hoặc điều chỉnh theo tình huống cụ thể. Điều quan trọng là giữ vững tinh thần đặt con người làm trung tâm và luôn thử nghiệm – học hỏi. Chính sự thích nghi này giúp Design Thinking phù hợp với nhiều lĩnh vực khác nhau, từ phát triển sản phẩm đến giải quyết các vấn đề xã hội phức tạp.

Có cần designer mới dùng được phương pháp Design Thinking này?

Không cần là designer mới có thể sử dụng Design Thinking. Bất kỳ ai từ doanh nhân, nhà giáo, kỹ sư đến nhân viên hành chính đều có thể áp dụng phương pháp này nếu có tư duy cởi mở và đặt người dùng làm trọng tâm. Design Thinking dựa trên các kỹ năng con người cơ bản như quan sát, đồng cảm và sáng tạo – không yêu cầu nền tảng thiết kế chuyên môn.

Khi nào nên (và không nên) sử dụng Design Thinking?

Design Thinking phù hợp khi bạn cần giải quyết những vấn đề chưa rõ ràng, cần sáng tạo hoặc đặt trải nghiệm người dùng lên hàng đầu. Nên áp dụng khi phát triển sản phẩm mới, cải thiện dịch vụ hoặc khi các giải pháp hiện có chưa làm người dùng hài lòng. Ngược lại, không nên dùng nếu bạn đang xử lý vấn đề kỹ thuật đã có giải pháp rõ ràng, phải làm việc dưới áp lực thời gian lớn, hoặc trong môi trường không khuyến khích thử nghiệm. Design Thinking cần thời gian và sự ủng hộ để phát huy hiệu quả thật sự.

Design Thinking không chỉ là một phương pháp, mà là một tư duy lấy con người làm trung tâm, giúp doanh nghiệp thấu hiểu sâu sắc nhu cầu thực tế và tạo ra những giải pháp sáng tạo, khả thi. Qua việc tìm hiểu khái niệm, quy trình 5 bước, lợi ích, các ví dụ ứng dụng thực tế và lưu ý khi triển khai tại Việt Nam, có thể thấy rằng Design Thinking hoàn toàn có thể thích nghi và phát huy hiệu quả trong nhiều lĩnh vực – miễn là được áp dụng với sự linh hoạt, đồng cảm và cam kết từ toàn tổ chức. Trong một thế giới liên tục thay đổi, đây chính là công cụ mạnh mẽ để doanh nghiệp bứt phá và tạo ra giá trị thực sự cho người dùng.

CloudGO.vn - Giải pháp chuyển đổi số tinh gọn

• Địa chỉ: Số 13 Đường 37 - Vạn Phúc City, P. Hiệp Bình Phước, TP. Thủ Đức, TP. HCM
• Số hotline: 1900 29 29 90
• Email: support@cloudgo.vn
• Website: https://cloudgo.vn/
• Map: https://www.google.com/maps?cid=16122953290831912914